Τα μνημόνια αλλάζουν την ψυχοσύνθεση των Ελλήνων

Τα έξι χρόνια εφαρμογής του μνημονιακού «οδοστρωτήρα» δεν άλλαξαν απλώς βίαια την καθημερινότητα των Ελλήνων, με τις συνεχείς μονόπλευρες, εξοργιστικές μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις, αλλά επενέβησαν στην «ψυχοσύνθεση» της ελληνικής κοινωνίας, αλλοιώνοντας μακροχρόνια χαρακτηριστικά της.

Του Γεωργίου Παπασίμου, δικηγόρου στον ‘Αρειο Πάγο, μέλους της γραμματείας του ΠΡΑΤΤΩ (Twitter: @PapasimosG)

Ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, το νέο μοντέλο οικονομικής και πολιτικής εξουσίας, το χρηματοπιστωτικό «ζόμπι», που αποτελεί μετεξέλιξη του καπιταλισμού σύμφωνα με τον Μαρξιστή Κρις Χάρμαν, όπως είχαμε επισημάνει σε προηγούμενο άρθρο μας, αλλά και η εκμετάλλευσή τους στην Ελλάδα από μια «παρασιτική», «κλεπτοκρατική» οικονομική ολιγαρχία, έχουν οδηγήσει σε παραποιήσεις και συμπεριφορές-έκτρωμα.

Ο Χάρμαν επέμενε πως το κράτος, με τον τρόπο που είναι δομημένο και λειτουργεί, αναγκάζει ολόκληρο τον κόσμο να «χορεύει» στους ξέφρενους ρυθμούς του ανταγωνισμού και της συσσώρευσης. Κι αυτός ο καταναγκασμός έχει επιδράσει καταλυτικά στον ψυχισμό των πολιτών, έχει διαμορφώσει συνειδήσεις, έχει οικοδομήσει ένα αδιαπέραστο καταναλωτικό πλέγμα. Κώδικες συμπεριφοράς και σκέψεις που ξεπερνούν ή επεκτείνουν το καταναλωτικό μοντέλο, διαμορφώνοντας συγκεκριμένες συνειδήσεις.

Την κανονικότητα σε μια καπιταλιστική χώρα διαταράσσουν μόνο μεγάλα κοινωνικά γεγονότα-κινήματα, όπως εκείνο του Μάη του ’68, που έρχονται να αμφισβητήσουν κατεστημένες νοοτροπίες και όλο το πολιτικό-ιδεολογικό οικοδόμημα, πάνω στον οποίο έχει αναπτυχθεί η «ψυχοσύνθεση» της κοινωνίας. Γι’ αυτό ακριβώς, εκείνες τις περιόδους ξεθάβονται θεωρητικοί φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι, ιστορικοί, ψυχολόγοι, για να αποτελέσουν και τον νέο «καμβά» για τη δημιουργία νέων δεδομένων συμπεριφοράς, νέων προτύπων.

Τα έξι χρόνια της μνημονιακής λαίλαπας «σκάβουν» αργά τις συνειδήσεις, την «ψυχή» των Ελλήνων, που οδηγούμενοι από τα προβλήματα που τους δημιουργεί η οικονομική πίεση, αλλάζουν προτεραιότητες, κατευθύνουν τις ανάγκες τους, και μάλιστα μεταλλάσσονται σε πολίτες μιας κοινωνίας δομημένης επάνω σε ένα νέο, διαστρεβλωμένο καταναλωτικό μοντέλο.

Ναι μεν αναγκάζονται να μειώσουν τις αγορές τους, αλλά τα πρώτα που κόβουν είναι όλα τα παράγωγα του πολιτισμού, επιφέροντας τραύματα στην ελληνική κουλτούρα. Η έλλειψη χρημάτων και καλής διάθεσης, η κατάθλιψη απομακρύνουν τους Έλληνες πολίτες από την τέχνη, τον πολιτισμό και τη φιλοσοφική αγωνία και το ελληνικό κράτος από τις εξελίξεις της επιστήμης και την έρευνα, που με τη σειρά της θα μπορούσε να ωθήσει στην αναζήτηση ενός πιο υγιούς κοινωνικού μοντέλου.

Η αγωνία για την επιβίωση, όταν εκδηλώνεται σε διάρκεια, δημιουργεί πάγιες αντιλήψεις ζωής κι όταν –όπως συμβαίνει με την ελληνική κοινωνία– συνοδεύεται από έλλειψη παιδείας και καλλιέργειας, οδηγεί σε μια «αδηφάγα» κοσμοθεωρία, που ισοπεδώνει τον πολιτισμό, παρακάμπτει την παράδοση, στεγνώνει από ιδέες και φαντασία. Πάνω απ’ όλα όμως αδειάζει από περιεχόμενο το μέλλον, σκοτώνει την ελπίδα και το όνειρο –που γέννησαν τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Νίκο Γκάτσο, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Γιάννη Τσαρούχη, τον Οδυσσέα Ελύτη ή τον Γιώργο Σεφέρη.

Τα θέατρα αδειάζουν, οι κινηματογράφοι το ίδιο, οι γκαλερί κλείνουν, η μουσική περιχαρακώνεται γύρω από τις εμπορικές βεβαιότητές της και οι μικρές νησίδες δημιουργίας δεν αποτελούν παρά επιβεβαίωση του κανόνα.

Αυτό που είχε αναφέρει ως μέγα πολιτικό και κοινωνιολογικό ζήτημα ο Ιταλός φιλόσοφος Maurizio Lazzarato στο βιβλίο του «Η κατασκευή του χρεωμένου ανθρώπου», μοιάζει μια οδυνηρή πραγματικότητα.

Γι’ αυτό και η τραγική ανικανότητα και η εγκληματική, πλέον, δράση και συμπεριφορά του πολιτικού συστήματος και του πολιτικού προσωπικού, το οποίο δομήθηκε κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης, «οφείλει» να οδηγήσει στην πλήρη ανατροπή, να βάλει τέλος στις ψευδαισθήσεις, τις ιδεοληψίες, στο ατομικό βόλεμα και στην πρόταξη του ιδιωτικού έναντι του δημόσιου συμφέροντος και της συλλογικότητας.

Επαναλαμβάνουμε, πως δεν αρκεί η ανάληψη της εξουσίας από ανθρώπους έξω από το σημερινό πολιτικό προσωπικό, το οποίο αποδείχθηκε εξαιρετικά «λίγο» για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, αλλά η μεταλλαγή όλων των αξιών και η διαπαιδαγώγηση, η ανάπτυξη μιας διαφορετικής παιδείας και εκπαίδευσης, που μπορούν να χτυπήσουν «από τα μέσα» τον καπιταλισμό- ζόμπι.

Επίσης δεν αρκεί να υπάρξει ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο, δεν αρκούν οι επενδύσεις, όπως διατείνεται το υπό διαμόρφωση νεοφιλελεύθερο «μέτωπο», ακριβώς επειδή η κρίση στην Ελλάδα είναι βαθιά δομική και επεκτείνεται και στον χώρο της κουλτούρας. Η εξέλιξη μιας κοινωνίας, η ανάπτυξη νέων προτύπων συμπεριφοράς και η ανάδειξη της Ελλάδας και ως ένα πυρήνα σκέψης και παιδείας, περνά και από την ευόδωση μιας νέας συνείδησης, από μια αληθινή επανάσταση στη σκέψη και στη νοοτροπία.

:

Κοινοποίηση Άρθρου σε